SWOT-analyse in je ondernemingsplan: complete uitleg en stappenplan
Sta je op het punt om een onderneming te starten en ben je bezig met je ondernemingsplan? Dan mag een SWOT-analyse daarin absoluut niet ontbreken. In dit blog laat ik je zien hoe je een sterke SWOT-analyse maakt die niet alleen inzicht geeft in je eigen bedrijf, maar ook laat zien hoe jij je kunt onderscheiden in de markt. Ik geef je een praktisch stappenplan, voorbeelden van goede vragen, tips om fouten te voorkomen én uitleg over de confrontatiematrix.
Heb je hulp nodig bij het samenstellen van je SWOT-analyse of wil je sparren over je ondernemingsplan? Neem dan vrijblijvend contact met me op.
Wat is een SWOT-analyse?
De afkorting SWOT staat voor Strengths, Weaknesses, Opportunities en Threats – oftewel: sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. In een SWOT-analyse zet je jouw interne sterke en zwakke punten af tegen externe kansen en bedreigingen in de markt. Het is een krachtig hulpmiddel om te bepalen of je plannen haalbaar zijn, waar je groeikansen liggen en welke risico’s je moet managen. De SWOT-analyse (ook wel sterkte-zwakte analyse genoemd) vormt daarmee de ruggengraat van je marketingstrategie én een belangrijk onderdeel van je ondernemingsplan.
Waarom een SWOT-analyse belangrijk is voor je ondernemingsplan
Een goede SWOT-analyse is veel meer dan een verplichte invuloefening in je ondernemingsplan. Het is de schakel tussen je marktonderzoek en je marketingstrategie. Door je sterktes en zwaktes te koppelen aan kansen en bedreigingen in de markt, krijg je een helder beeld van je positie én je potentie. Dat is waardevol voor jezelf als ondernemer, maar ook essentieel voor bijvoorbeeld een bank of investeerder die jouw plan beoordeelt.
Met een sterke SWOT-analyse laat je zien dat je realistisch kijkt naar je eigen bedrijf, kansen weet te benutten én risico’s serieus neemt. Het helpt je om scherpe keuzes te maken in je strategie en versterkt de onderbouwing van je marketingplan en financieel plan.
Kortom: met een doordachte SWOT-analyse vergroot je de kans dat jouw onderneming slaagt – en dat je plan serieus wordt genomen.
Wat moet er in een SWOT-analyse staan?
Een volledige SWOT-analyse in je ondernemingsplan bestaat uit vier onderdelen:
- Sterktes (Strengths) – Wat gaat er goed binnen je bedrijf? Wat zijn je unieke kwaliteiten of middelen?
- Zwaktes (Weaknesses) – Waar zitten de knelpunten of risico’s in je interne organisatie?
- Kansen (Opportunities) – Welke externe ontwikkelingen kun je in je voordeel benutten?
- Bedreigingen (Threats) – Wat zijn mogelijke externe risico’s die je plannen kunnen dwarsbomen?
Deze vier elementen komen voort uit twee soorten analyses:
- De interne analyse: hierin breng je je eigen sterktes en zwaktes in kaart.
- De externe analyse: hiermee onderzoek je kansen en bedreigingen in de markt.
Zodra je deze analyses hebt afgerond, verwerk je de uitkomsten overzichtelijk in een SWOT-schema. Wil je nog een stap verder gaan? Dan kun je een confrontatiematrix maken. Daarmee leg je verbanden tussen interne en externe factoren en bereid je de weg naar een onderbouwde strategie.
Wil je zien hoe de SWOT-analyse is uitgewerkt in een volledig ondernemingsplan? Bekijk dan het voorbeeld ondernemingsplan dat ik speciaal heb opgesteld voor startende ondernemers.
Interne analyse: breng je sterktes en zwaktes in kaart
De interne analyse vormt de basis van je SWOT-analyse. Hierin kijk je kritisch naar je eigen organisatie, producten, diensten en processen. Wat zijn je sterke punten? En waar liggen je verbeterpunten? Door dit goed te benoemen, weet je waar je op kunt bouwen én waar je nog moet investeren.
Wat zijn sterktes?
Sterktes zijn interne factoren die jouw bedrijf een voordeel geven ten opzichte van concurrenten. Denk hierbij aan kwaliteiten, middelen of unieke kenmerken die bijdragen aan je succes.
Voorbeelden van sterktes:
- Een onderscheidend product of dienst
- Ervaring of expertise binnen het team
- Sterk merk of goede reputatie
- Lage kostenstructuur
- Innovatief vermogen
Wat zijn zwaktes?
Zwaktes zijn interne punten waarop je bedrijf achterblijft of risico loopt. Deze moet je serieus nemen, want ze kunnen je groei of succes belemmeren.
Voorbeelden van zwaktes:
- Beperkte financiële middelen
- Lage naamsbekendheid
- Inefficiënte processen
- Tekort aan personeel of kennis
- Zwakke marketing of sales
Vragenlijst voor de interne analyse
Om jouw sterktes en zwaktes goed in kaart te brengen, kun je jezelf de volgende vragen stellen:
Sterktes:
- Wat is de toegevoegde waarde van mijn product of dienst?
- Wat maakt mijn bedrijf uniek?
- Waarom kiezen klanten voor mij en niet voor de concurrent?
- Over welke kennis, ervaring of netwerken beschik ik?
- Welke processen of middelen werken al efficiënt?
Zwaktes:
- Waarin is mijn bedrijf minder sterk?
- Welke klachten of terugkerende problemen ervaren klanten?
- Waar loop ik zelf als ondernemer tegenaan?
- Is mijn team compleet en deskundig genoeg?
- Welke interne processen kosten veel tijd of geld?
Stel jezelf deze vragen eerlijk en concreet. Schrijf per categorie 3 tot 5 punten op. Die vormen straks de eerste helft van je SWOT-analyse.
Externe analyse: ontdek je kansen en bedreigingen
In de externe analyse kijk je naar de wereld om je heen: de markt, je concurrenten, trends, wetgeving en klantgedrag. Welke ontwikkelingen bieden jou kansen om te groeien? En welke bedreigingen moet je serieus nemen? Deze analyse helpt je om goed voorbereid de markt op te gaan – of juist je plannen bij te stellen.
Wat zijn kansen?
Kansen zijn externe omstandigheden die jouw bedrijf kunnen helpen groeien of verbeteren. Denk aan trends waarop je kunt inspelen, technologische ontwikkelingen of verschuivingen in klantbehoeften.
Voorbeelden van kansen:
- Toenemende vraag naar jouw type product of dienst
- Nieuwe distributiekanalen (bijv. online verkoop)
- Technologische innovaties die jouw proces verbeteren
- Veranderingen in wetgeving die gunstig voor je zijn
- Gebrek aan concurrentie in een bepaalde regio of niche
Wat zijn bedreigingen?
Bedreigingen zijn externe factoren die jouw succes kunnen belemmeren. Ze liggen vaak buiten je controle, maar je kunt er wel op anticiperen of je strategie erop aanpassen.
Voorbeelden van bedreigingen:
- Nieuwe concurrenten in jouw markt
- Verschuivende klantvoorkeuren
- Strengere regelgeving of vergunningseisen
- Leveringsproblemen of afhankelijkheid van één leverancier
- Economische onzekerheid of stijgende kosten
Vragenlijst voor de externe analyse
Gebruik deze vragen om kansen en bedreigingen in kaart te brengen:
Kansen:
- Welke trends of innovaties kan ik in mijn voordeel gebruiken?
- Zijn er nieuwe klantbehoeften waarop ik kan inspelen?
- Welke marktsegmenten zijn nog niet goed bediend?
- Welke technologische ontwikkelingen maken mijn aanbod sterker?
- Zijn er samenwerkingen of netwerken die ik kan benutten?
Bedreigingen:
- Welke concurrenten zijn actief of in opkomst?
- Wat gebeurt er als mijn leveranciers uitvallen?
- Zijn er politieke, economische of juridische risico’s?
- Wat als mijn doelgroep verandert of minder koopkrachtig wordt?
- In hoeverre is mijn product of dienst toekomstbestendig?
Ook hier geldt: wees concreet en realistisch. Noteer weer 3 tot 5 punten per categorie. Deze vormen de tweede helft van je SWOT-analyse.
SWOT-analyse voorbeeld
Onderstaand voorbeeld laat zien hoe een uitgewerkte SWOT-analyse eruitziet voor een padelclub.
Belangrijk: na het invullen van dit overzicht volgt altijd een korte toelichting per punt in je ondernemingsplan. Daarmee laat je zien dat je je keuzes hebt onderbouwd én strategisch hebt doorgedacht. Beantwoord per punt bijvoorbeeld:
- Waarom is dit een sterkte of kans?
- Hoe ga je deze benutten of versterken?
- Welke actie onderneem je bij een zwakte of bedreiging?
Van analyse naar strategie: de confrontatiematrix
Een SWOT-analyse is waardevol, maar wordt pas écht strategisch bruikbaar als je er een confrontatiematrix van maakt. In die matrix zet je de interne en externe factoren tegenover elkaar en kijk je hoe ze op elkaar inwerken. Zo ontdek je waar je kansen kunt benutten, welke risico’s je moet beheersen en waar je als ondernemer op moet sturen.
Hoe werkt een confrontatiematrix?
Je zet je sterktes en zwaktes op de horizontale as van een tabel en je kansen en bedreigingen op de verticale as. Vervolgens bekijk je per combinatie:
- S + K: Kan ik deze sterkte gebruiken om deze kans te benutten?
- Z + K: Belemmert deze zwakte mij om deze kans te benutten?
- S + B: Kan deze sterkte helpen om deze bedreiging te neutraliseren?
- Z + B: Wordt deze bedreiging versterkt door deze zwakte?
Door dit systematisch te doen, zie je welke strategische keuzes voor de hand liggen.
Voorbeeld confrontatiematrix
Zo’n matrix geeft in één oogopslag weer waar je bedrijf staat ten opzichte van de markt. De inzichten hieruit vormen de basis voor je strategische keuzes: ga je investeren in een sterkte? Verbeteren wat zwak is? Of inspelen op een veelbelovende marktontwikkeling? Je kunt ook kleurcodes of scores gebruiken om de impact visueel te maken, bijvoorbeeld via tools of Excel-templates.
Tips voor een sterke SWOT-analyse
Een goede SWOT-analyse maken vraagt om meer dan alleen brainstormen. Het draait om kritisch kijken, onderbouwen en prioriteren. Met deze praktische tips zorg je dat jouw SWOT écht waarde toevoegt aan je ondernemingsplan:
Wees concreet en specifiek
Vermijd vage termen als “goede service” of “concurrentie”. Benoem bijvoorbeeld: “We scoren een 9+ in klanttevredenheidsonderzoek” of “Er zijn geen directe concurrenten binnen een straal van 30 km”.
Onderbouw je bevindingen
Baseer je analyse op feiten: cijfers, klantfeedback, marktonderzoek of gesprekken met experts. Dat maakt je plan geloofwaardig – zeker richting financiers.
Denk vanuit de klant én de concurrent
Wat jij als sterkte ziet, moet ook als waardevol worden ervaren door je klant. En je zwaktes? Vergelijk ze met wat concurrenten wél goed doen.
Maak een top 3 per categorie
Een lange lijst wordt onoverzichtelijk. Focus op de belangrijkste 3 tot 5 punten per onderdeel. Die gebruik je straks in je confrontatiematrix.
Verbind de SWOT aan je strategie
Gebruik de uitkomsten niet alleen als overzicht, maar vertaal ze naar keuzes in je marketingplan. Waar ga je op inzetten? Wat wil je verbeteren?
Valkuilen bij het maken van een SWOT-analyse
Een SWOT-analyse lijkt misschien eenvoudig, maar er gaan vaak dingen mis. Dat is zonde, want een slecht uitgevoerde analyse leidt tot een onduidelijke strategie – of een ondernemingsplan dat niet overtuigt. Hieronder de meest voorkomende valkuilen én hoe je ze voorkomt:
Te algemeen blijven
“Goede service” of “sterke concurrentie” zijn weinigzeggend. Wees concreet: wat maakt je service goed? Welke concurrenten vormen echt een bedreiging?
Oplossing: gebruik data, klantinzichten en specifieke voorbeelden.
Geen onderscheid tussen intern en extern
Veel ondernemers verwarren interne zwaktes met externe bedreigingen – of andersom. Dat maakt je analyse onzuiver.
Oplossing: alles wat je zélf kunt beïnvloeden is intern (S/Z), alles wat buiten je bedrijf gebeurt is extern (K/B).
Te veel punten opnemen
Een lijst met tien sterktes en negen bedreigingen is niet werkbaar en leidt af van wat echt belangrijk is.
Oplossing: focus op de top 3 tot 5 punten per onderdeel, en prioriteer ze.
Geen actie koppelen aan de analyse
Een SWOT zonder vervolg is slechts een inventarisatie. Dan weet je wel wat er speelt, maar niet wat je ermee gaat doen.
Oplossing: gebruik de confrontatiematrix en koppel de SWOT direct aan strategische keuzes in je marketingplan.
Alleen positief denken (of juist te kritisch zijn)
Sommige ondernemers vullen alleen kansen en ster
ktes in. Anderen zijn juist te streng voor zichzelf.
Oplossing: streef naar een realistisch en gebalanceerd beeld. Je plan wint aan geloofwaardigheid als je ook je zwaktes en risico’s erkent.
Waarom Credo Ondernemingsplan?
Hulp nodig bij jouw ondernemingsplan?
Vind je het lastig om je SWOT-analyse goed in te vullen of weet je niet zeker of je confrontatiematrix strategisch sterk genoeg is? Of wil je jouw businessplan laten schrijven door iemand die de praktijk kent en precies weet wat externe partijen willen zien? Je kunt bij mij terecht voor een volledig ondernemingsplan op maat, inclusief financieel plan.
Heb je vragen of wil je sparren over jouw plannen? Neem dan vrijblijvend contact met me op.
Veelgestelde vragen over de SWOT-analyse
Wat is een SWOT-analyse?
Een SWOT-analyse is een overzicht van de sterktes (Strengths), zwaktes (Weaknesses), kansen (Opportunities) en bedreigingen (Threats) van je bedrijf. Het helpt je om strategische keuzes te maken en je ondernemingsplan te onderbouwen.
Wat is het verschil tussen een interne en externe analyse?
De interne analyse gaat over factoren binnen je bedrijf (sterktes en zwaktes). De externe analyse kijkt naar de markt en omgeving (kansen en bedreigingen).
Hoeveel punten moet ik per categorie opnemen?
Kies bij voorkeur 3 tot 5 punten per onderdeel. Dat houdt je analyse overzichtelijk én strategisch bruikbaar, zeker voor je confrontatiematrix.
Wat doe ik na de SWOT-analyse?
Na de SWOT-analyse stel je een confrontatiematrix op. Daarmee bepaal je welke sterktes je inzet om kansen te benutten en welke zwaktes je moet aanpakken om bedreigingen het hoofd te bieden.
Hoe weet ik of iets een sterkte of kans is?
Veel ondernemers twijfelen of een voordeel bijvoorbeeld intern of extern is. Een sterkte komt uit je eigen organisatie (zoals een uniek product of team), een kans komt uit de omgeving (zoals een nieuwe markt of trend). Vraag jezelf af: heb ik er zelf invloed op? Dan is het intern.
Wat als ik vooral zwaktes of bedreigingen zie?
Dat is niet ongebruikelijk, zeker in de opstartfase. Het belangrijkste is dat je ze erkent en koppelt aan actie. Zwaktes kun je verbeteren, bedreigingen kun je beperken of er alternatieven voor zoeken. Het toont juist realiteitszin en versterkt je plan.
Hoe bepaal ik welke SWOT-punten echt belangrijk zijn?
Kijk naar de impact en de haalbaarheid. Wat maakt écht het verschil in je succes? Wat kun je binnen korte termijn beïnvloeden? Zet die punten bovenaan. Minder relevante punten laat je weg of benoem je kort in de toelichting.
Kan ik een SWOT-analyse ook gebruiken als zzp’er of eenpitter?
Absoluut. Juist als kleine ondernemer is het handig om je eigen sterke punten, groeikansen en risico’s scherp te hebben. Denk bijvoorbeeld aan jouw netwerk, persoonlijke expertise of beperkte afhankelijkheid van personeel.
Hoe gebruik ik de SWOT-analyse voor mijn strategie?
Gebruik de confrontatiematrix: leg je sterktes naast de kansen en kijk waar je kunt versnellen. Kijk ook welke zwaktes je moet oplossen om bedreigingen te kunnen weerstaan. De conclusies uit die matrix zijn de basis voor je keuzes in marketing, financiering en positionering.
