Exploitatiebegroting maken? Bekijk dit voorbeeld voor je ondernemingsplan

Als je een onderneming start, wil je natuurlijk weten of je plannen financieel haalbaar zijn. Eén van de belangrijkste onderdelen van je financieel plan is de exploitatiebegroting. Hiermee breng je de verwachte omzet en kosten van je bedrijf voor de komende jaren in kaart.

In dit blog leg ik je uit waarom een exploitatiebegroting onmisbaar is voor je ondernemingsplan, wat erin moet staan en hoe je deze stap voor stap opstelt. Ook geef ik je een voorbeeld, tips en waarschuw ik voor veelgemaakte fouten. Zo kun jij zelf een onderbouwde begroting maken die overtuigt – of je nu financiering zoekt of gewoon goed voorbereid wilt starten.

Heb je hulp nodig bij je exploitatiebegroting of wil je sparren over je ondernemingsplan? Neem dan vrijblijvend contact met me op.

Wat is een exploitatiebegroting?

Een exploitatiebegroting – ook wel resultatenbegroting genoemd – laat zien of je bedrijf winstgevend is of verlies zal draaien. Je schat hierbij de opbrengsten en kosten in voor drie jaar vooruit, op jaarbasis en exclusief btw. Het is eigenlijk ‘boekhouden in de toekomst’.

De exploitatiebegroting vormt samen met de liquiditeitsbegroting, investeringsbegroting en financieringsbegroting je financieel plan. En dat financieel plan is weer een cruciaal onderdeel van je ondernemingsplan.

Waarom is een exploitatiebegroting belangrijk?

Een exploitatiebegroting is meer dan een verplicht nummer voor je ondernemingsplan. Het is een krachtig hulpmiddel waarmee je inzicht krijgt in de financiële haalbaarheid van je plannen. Zeker voor startende ondernemers geeft het houvast en richting. Door vooraf in kaart te brengen welke omzet je verwacht en welke kosten je moet maken, zie je of je idee financieel levensvatbaar is. Je kunt op tijd bijsturen als blijkt dat de kosten te hoog zijn of de winstverwachting tegenvalt. Zo voorkom je dat je onvoorbereid in de rode cijfers belandt.

Daarnaast is een exploitatiebegroting vaak een vereiste als je financiering aanvraagt. Banken, investeerders en subsidieverstrekkers willen zien of jij in staat bent om je bedrijf financieel gezond te runnen. Met een realistische en goed onderbouwde begroting laat je zien dat je jouw cijfers serieus neemt en dat je weet wat er nodig is om winstgevend te worden.

Kortom: een exploitatiebegroting is onmisbaar als je goed voorbereid wilt ondernemen én serieus genomen wilt worden door financiers.

Wat moet er in een exploitatiebegroting staan?

Een goede exploitatiebegroting bestaat uit een aantal vaste onderdelen. Deze geven samen een compleet beeld van je verwachte financiële resultaat over een periode van drie jaar. Hieronder zie je welke elementen je zeker moet opnemen:

• Netto omzet: je verwachte omzet exclusief btw.
• Inkoopkosten of inkoopwaarde van de omzet: de directe kosten van producten of diensten.
• Personeelskosten: inclusief werkgeverslasten, pensioenpremies en verzekeringen.
• Huisvestingskosten: huur, energie, schoonmaak, etc.
• Marketing- en verkoopkosten: denk aan advertenties, drukwerk en online campagnes.
• Algemene kosten: abonnementen, software, verzekeringen, administratie.
• Reiskosten: vervoer, parkeerkosten, leaseauto’s.
• Afschrijvingen: bijvoorbeeld op inventaris, machines of bedrijfsmiddelen.
• Rentelasten: als je externe financiering hebt.
• Belastingen:
  • Bij een eenmanszaak of vof: inkomstenbelasting en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw).
  • Bij een bv: vennootschapsbelasting over de winst.

De exploitatiebegroting sluit af met de nettowinst: het bedrag dat overblijft nadat je alle kosten van de omzet hebt afgetrokken.

In het volgende deel werk ik deze onderdelen stap voor stap voor je uit, zodat je precies weet hoe je ze invult.

1. Omzetverwachting opstellen

De eerste stap bij het opstellen van je exploitatiebegroting is het inschatten van je verwachte omzet. Dit is de totale opbrengst van je producten of diensten, exclusief btw.

Een goede omzetprognose is realistisch én onderbouwd. Kijk daarbij naar:

• Wat je aanbiedt (product of dienst)
• Wat je rekent per eenheid of per uur
• Hoeveel je verwacht te verkopen of aan uren te factureren
• Seizoensinvloeden of opstarttijd
• Marktgrootte en concurrentie

Voorbeeld: start je een kapsalon en verwacht je gemiddeld 15 klanten per dag, vijf dagen per week tegen een gemiddeld tarief van €30? Dan is je maandelijkse omzet ongeveer €9.000 (15 x 5 x 4 weken x €30).

Wees eerlijk in je schattingen en onderbouw je cijfers bijvoorbeeld met marktonderzoek of ervaringscijfers. Houd er ook rekening mee dat je bedrijf niet direct op volle kracht draait – zeker in het eerste jaar zit er vaak nog groei in.

2. Inkoopwaarde bepalen

Na het bepalen van je omzet, breng je de inkoopwaarde van de omzet in kaart. Dit zijn de directe kosten die je maakt om je producten of diensten te kunnen leveren. Denk hierbij aan goederen die je inkoopt voor verkoop, grondstoffen of inhuur van freelancers voor uitvoerend werk.

De inkoopwaarde is belangrijk om je brutowinst te kunnen berekenen:

Brutowinst = Omzet – Inkoopwaarde

Voorbeeld: verkoop je kleding die je inkoopt voor €20 per stuk en verkoop je ze voor €50? Dan is je marge €30 per stuk en de inkoopwaarde 40% van je omzet.

Let op:

• Werk je met voorraad? Houd dan ook rekening met begin- en eindvoorraad.
• Lever je een dienst? Dan kan je ‘inkoopwaarde’ bijvoorbeeld bestaan uit externe inhuur of materialen die je nodig hebt.

Een realistische inschatting van je inkoopkosten (variabele kosten) helpt je om de winstgevendheid van je bedrijf goed te beoordelen en waar nodig je verkoopprijs of kostenstructuur bij te stellen.

3. Kosten inschatten (personeel, huisvesting, etc.)

Naast je directe inkoopkosten krijg je te maken met allerlei bedrijfskosten. Deze vaste kosten zijn nodig om je onderneming draaiende te houden, maar zijn niet direct toe te wijzen aan één product of dienst. Denk aan:

Personeelskosten

Als je personeel in dienst hebt, houd dan rekening met:

• Brutosalaris
• Werkgeverslasten (circa 30% extra)
• Pensioenpremie (indien van toepassing)
• Verzekeringen (zoals verzuimverzekering)

Let op: een werknemer met een brutosalaris van €3.000 kost je als werkgever al snel €3.900 per maand.

Huisvestingskosten

Onder andere:

• Huur of hypotheek van je bedrijfsruimte
• Energie- en waterverbruik
• Onderhoud en schoonmaak

Marketing- en verkoopkosten

Zoals:

• Online advertenties (Google Ads, social media)
• Drukwerk (flyers, visitekaartjes)
• Website en SEO

Algemene kosten

Alle overige zakelijke kosten, zoals:

• Software en abonnementen
• Verzekeringen
• Telefoon- en internetkosten
• Boekhouder of administratie

Reiskosten

Voor eigen vervoer of ov, eventueel ook kilometervergoeding aan personeel.

Maak bij elke kostenpost een zo goed mogelijke inschatting op jaarbasis. Werk met realistische bedragen en baseer je waar mogelijk op offertes, ervaringscijfers of branchegegevens. Dat maakt je begroting geloofwaardiger – ook richting een financier.

4. Afschrijvingen meenemen

Als je investeert in bedrijfsmiddelen die langer dan één jaar meegaan – zoals een laptop, bedrijfsauto, machine of inventaris – dan verwerk je die niet als eenmalige kosten. In plaats daarvan schrijf je ze af over meerdere jaren. Dit noemen we afschrijvingen.

Afschrijving betekent dat je elk jaar een deel van de aanschafwaarde als kosten in je exploitatiebegroting opneemt. Zo wordt de investering gespreid verantwoord en sluit je begroting beter aan bij je werkelijke kostenstructuur.

Hoe bereken je afschrijving?

Een eenvoudige methode is de lineaire afschrijving:

(Aanschafwaarde – restwaarde) ÷ levensduur in jaren

Voorbeeld: een laptop van €1.500 met een restwaarde van €300 na 3 jaar → afschrijving = (€1.500 – €300) ÷ 3 = €400 per jaar.

Let op:

• Alleen bedrijfsmiddelen boven de €450 (excl. btw) schrijf je af.
• Afschrijvingen zijn geen uitgaven, maar wel kosten die je resultaat beïnvloeden.
• Ook lease of huurkoop kan afschrijvingsgevolgen hebben, afhankelijk van de constructie.

Door afschrijvingen goed mee te nemen, krijg je een realistischer beeld van je jaarlijkse kosten én laat je zien dat je financieel onderlegd bent – iets wat financiers waarderen.

5. Belastingberekening

Als je het bedrijfsresultaat hebt berekend – dus je omzet minus alle kosten, inclusief afschrijvingen en rentelasten – moet je nog rekening houden met belastingen. Welke belastingen je betaalt, hangt af van de rechtsvorm van je onderneming.

Rentekosten: belangrijk vóór je belastingberekening

Heb je een lening of zakelijke financiering afgesloten, dan betaal je daar rente over. Deze rentelasten zijn aftrekbare kosten en verlagen je winst vóór belasting. Verwerk deze dus vóórdat je belasting gaat berekenen.

Belastingen bij een eenmanszaak of V.O.F.

Je betaalt:

• Inkomstenbelasting (IB) over de winst. Hierbij kun je gebruik maken van aftrekposten zoals de zelfstandigenaftrek en MKB-winstvrijstelling.
• Inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw). Deze bijdrage is gebaseerd op je winst en komt bovenop je reguliere zorgverzekering.

Belastingen bij een Besloten Vennootschap (B.V.)

De BV zelf betaalt:

• Vennootschapsbelasting (VPB) over de belastbare winst.

Als dga betaal je daarnaast:

• Inkomstenbelasting over je DGA-loon
• Dividendbelasting als je winst uitkeert als dividend. Deze wordt verrekend met box 2 in je privé-aangifte.

Voorbeeld: heb je €10.000 winst na VPB en wil je dit uitkeren als dividend? Dan wordt daar eerst dividendbelasting op ingehouden.

Verwerk alle belastingen en rentelasten nauwkeurig in je begroting. Zo krijg je een realistisch beeld van wat je écht overhoudt onderaan de streep.

6. Nettowinst berekenen

Na het verwerken van alle kosten, afschrijvingen, rentelasten en belastingen, kom je tot de nettowinst. Dit is het bedrag dat daadwerkelijk overblijft aan het eind van het jaar.

De nettowinst laat zien wat je als ondernemer écht verdient met je bedrijf. Het is een belangrijk getal voor jezelf, maar ook voor investeerders en banken: het toont of je bedrijf voldoende winstgevend is om aan je verplichtingen te voldoen én om op termijn te groeien.

Wat kun je met de nettowinst doen?

Afhankelijk van je rechtsvorm en je doelen kun je:

• De winst gebruiken voor privé-opnames (bij eenmanszaak of vof)
• De winst in de bv laten voor herinvestering of buffer
• Dividend uitkeren (bij een bv)
• Schulden aflossen of reserveren voor belasting

Let op: De nettowinst is exclusief btw en exclusief eventuele privé-uitgaven. Zie het als de ‘ondergrens’ voor wat beschikbaar is voor groei, sparen of uitkeren.

Een heldere nettowinstberekening laat zien dat je grip hebt op je cijfers én dat je onderneming toekomstbestendig is.

7. Realistische scenario’s uitwerken

Een exploitatiebegroting is gebaseerd op inschattingen. En omdat de werkelijkheid altijd anders uitpakt dan je plan, is het verstandig om te werken met meerdere scenario’s. Zo krijg je beter inzicht in de risico’s én de kansen van je bedrijf.

Drie scenario’s die je minimaal zou moeten doorrekenen:

• Basis- of realistisch scenario: wat je verwacht dat er gemiddeld gebeurt.
• Optimistisch scenario: wat als je sneller groeit, meer klanten binnenhaalt of hogere marges behaalt?
• Pessimistisch scenario: wat als je minder verkoopt, klanten later betalen of kosten hoger uitvallen?

Voorbeeld: verwacht je €100.000 omzet? Reken dan ook door wat er gebeurt bij €85.000 (pessimistisch) en €120.000 (optimistisch).

Waarom dit belangrijk is:

• Je laat zien dat je voorbereid bent op tegenvallers
• Financiers vinden het professioneel dat je risico’s in beeld brengt
• Je kunt tijdig bijsturen als de werkelijkheid afwijkt van je begroting

Door scenario’s uit te werken, maak je jouw exploitatiebegroting robuuster en vergroot je het vertrouwen van jezelf én van potentiële geldverstrekkers.

Voorbeeld Exploitatiebegroting

Tips voor het opstellen van een exploitatiebegroting

Een exploitatiebegroting hoeft geen exacte wetenschap te zijn, maar hoe beter je hem onderbouwt, hoe meer vertrouwen hij wekt – bij jezelf én bij financiers. Hieronder geef ik je praktische tips om jouw begroting sterker en realistischer te maken.

Maak een aparte omzettabel per maand

Zet niet alleen de jaaromzet neer, maar verdeel je verwachte omzet per maand in een aparte tabel. Zo zie je seizoensinvloeden en eventuele groeilijnen beter. Het geeft je meer grip én maakt je begroting concreter en geloofwaardiger.

Niet te rooskleurig, maar ook niet te voorzichtig

Het is logisch dat je positief bent over je plannen, maar een té optimistische begroting zonder onderbouwing wordt direct doorgeprikt. Tegelijk moet je ook oppassen dat je niet té conservatief bent: als er te weinig marge overblijft, lijkt je bedrijf niet levensvatbaar. Je moet laten zien dat er voldoende ‘vlees op de botten’ zit.

Neem álle inkoopkosten mee

Bij inkoopkosten denk je al snel aan het product of materiaal zelf. Maar vergeet kosten zoals verpakking, verzendkosten en eventueel douanekosten niet. Die horen óók bij de kostprijs van je product.

Let op: ingehuurde zzp’ers of freelancers vallen onder werk derden – dit boek je als inkoopkosten, niet als personeelskosten. Personeelskosten gelden alleen voor medewerkers in loondienst.

Laat iemand meekijken

Laat je begroting beoordelen door een adviseur, boekhouder of iemand met ondernemerservaring. Een frisse blik helpt om blinde vlekken te ontdekken en versterkt je plan.

Gebruik bedragen exclusief btw

Een exploitatiebegroting werk je altijd exclusief btw uit. Zorg dat je geen bedragen inclusief btw invoert, anders kloppen je marges en winstberekeningen niet meer.

Valkuilen bij de exploitatiebegroting

Een exploitatiebegroting opstellen lijkt overzichtelijk, maar in de praktijk lopen veel (startende) ondernemers tegen dezelfde struikelblokken aan. Hieronder vind je de meest voorkomende valkuilen – herkenbaar én met advies hoe je ze voorkomt.

Onzekerheid over hoeveel omzet je kunt verwachten

Veel starters hebben moeite om hun omzet in te schatten. Ze vragen zich af: Hoe weet ik wat realistisch is? Daardoor stellen ze de begroting uit of kiezen een willekeurig getal. Oplossing: werk met onderbouwingen. Denk aan marktgegevens, verwachte klantenaantallen of vergelijkbare ondernemers in jouw branche.

Twijfel of je alle kosten hebt opgenomen – en of ze kloppen

Misschien wel de meest gehoorde twijfel: “Heb ik aan alles gedacht?” en “Zijn deze kosten realistisch?”

Oplossing: zoek voorbeelden van exploitatiebegrotingen in jouw branche en vergelijk. Let op de verhouding tussen kosten en omzet: hoeveel procent gaat er gemiddeld naar personeel, huur, marketing, etc.? Branchegegevens van bijvoorbeeld het CBS, KVK of sectororganisaties kunnen daarbij helpen.

Niet weten wat je onder inkoopkosten moet rekenen

Ondernemers twijfelen vaak of kosten voor bijvoorbeeld freelancers, verpakkingen of verzending wel bij ‘inkoop’ horen. Gevolg: kosten worden verkeerd geboekt of vergeten. Regel: álles wat je nodig hebt om je product of dienst te leveren, hoort bij inkoop.

Twijfel over hoe je jezelf als ondernemer verwerkt in de begroting

Vooral bij een eenmanszaak of vof vragen ondernemers zich af: Moet ik mijn eigen inkomen opnemen als kostenpost? Antwoord: nee, je eigen beloning wordt niet geboekt als bedrijfskosten, maar komt uit de nettowinst. Je moet dus zorgen dat er onderaan de streep genoeg winst overblijft om jezelf van te kunnen betalen. In de liquiditeitsbegroting geef je je eigen inkomen wél weer – als privéonttrekking. Dat is een uitgave (geld dat uit de kas of van de rekening gaat), maar géén kostenpost in je exploitatiebegroting.

Last met het onderscheid tussen kosten en uitgaven

Veel ondernemers verwarren kosten (die op de exploitatiebegroting staan) met uitgaven (die je verwerkt in de liquiditeitsbegroting).

Een paar belangrijke verschillen:

• Afschrijvingen zijn wél kosten (op de exploitatiebegroting), maar géén uitgaven (dus ze komen niet in je liquiditeitsbegroting voor).
• Aflossingen van leningen zijn géén kosten (dus niet in je exploitatiebegroting), maar wél uitgaven (die wél in je liquiditeitsbegroting horen).
• Rente is zowel een kostenpost (exploitatie) als een uitgave (liquiditeit).

Als je dit niet goed onderscheidt, klopt je winstverwachting niet en krijg je een verkeerd beeld van je cashflow. Verdeel je begrotingen dus bewust en werk met beide modellen naast elkaar.

Te abstract blijven

Veel ondernemers maken hun begroting te globaal: een schatting van €100.000 omzet en €60.000 kosten zonder onderliggende opbouw. Gevolg: onduidelijkheid voor jezelf én geen overtuigingskracht richting financiers. Werk met onderbouwingen en details – vooral bij omzet en inkoop.

Waarom Credo Ondernemingsplan?

Hulp nodig bij jouw ondernemingsplan?

Wil je zeker weten dat jouw exploitatiebegroting klopt en goed onderbouwd is? Of wil je jouw ondernemingsplan laten maken door iemand die de praktijk kent en precies weet wat externe partijen willen zien? Je kunt bij mij terecht voor een volledig ondernemingsplan op maat, inclusief financieel plan.

Heb je vragen of wil je sparren over jouw plannen? Neem dan vrijblijvend contact met me op.

Veelgestelde vragen over de exploitatiebegroting

Wat is het verschil tussen een exploitatiebegroting en een liquiditeitsbegroting?

Moet ik btw meenemen in mijn exploitatiebegroting?

Hoe bepaal ik realistische omzetcijfers?

Welke belastingen moet ik opnemen voor mijn rechtsvorm?

Hoe ga ik om met mijn eigen inkomen in de begroting?

Afschrijving, rente of aflossing – wat hoort waar?

Hoe weet ik of ik alle kostenposten heb meegenomen en of ze realistisch zijn?

Hoe verhoudt de exploitatiebegroting zich tot het complete financieel plan?

Wat is het verschil tussen een exploitatiebegroting en een resultatenrekening?

Wat mijn klanten zeggen

Geschreven door: Jeroen Coenen

Jeroen Coenen is oprichter van Credo Ondernemingsplan en heeft ruim 15 jaar ervaring met het schrijven van professionele ondernemingsplannen. Hij heeft inmiddels meer dan 1.000 ondernemers geholpen in uiteenlopende sectoren bij het verkrijgen van financiering en een succesvolle bedrijfsstart.